تیک ها ،حرکات یا صداهای ناگهانی و کنترل نشده ای هستند که به طور مکرر تکرار می شوند، مانند صدای صاف کردن گلو خرخرکردن یا جمع کردن چشم و چشمک زدن.
بهتر است بدانید افرادی که این اختلال را دارند نمی‌توانند بدن خود را از انجام این اعمال تکراری بازدارند.
اختلال تیک می تواند در کودکان و حتی بزرگسالان مشاهده شود و معمولا مدت آن کمتر از یک سال طول می کشد.
تیک ها اغلب زمانی شدت می‌گیرند که فرد تحت فشار باشد و استرس، اضطراب را تجربه کند.
اختلالات تیک در پسرها بیشتر از دختران گزارش شده و در تشخیص آن سابقه خانوادگی اهمیت دارد.
سندرم تورت چیست؟
اختلال تیکی که شامل حداقل یک تیک صوتی و یک تیک حرکتی باشد و بیش از یک سال طول بکشد، سندرم تورت در نظر گرفته می شود. سندرم تورت یک اختلال عصبی ارثی است که علائم آن معمولاً قبل از 18 سالگی ظاهر می شود که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
علائم اختلالات تیک چیست؟
علائم تیک متناسب با ویژگی های آن به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- تیک های ساده
- تیک های پیچیده
تیک های ساده : حرکات ناگهانی و کوتاهی هستند که تعداد کمی از گروه های عضلانی بدن، اغلب در اطراف سر و گردن را درگیر می کنند. تیک ها به صورت مجزا رخ می دهند و اغلب تکراری هستند. برخی از نمونه‌های رایج تیک‌های ساده عبارتند از پلک زدن زیاد، بالا انداختن شانه‌ها، اخم کردن صورت، تکان دادن سر، فریاد زدن و بو کشیدن.
تیک های پیچیده : الگوهای متمایز و هماهنگ حرکات متوالی هستند که شامل چندین گروه عضلانی می شود. تیک های پیچیده ممکن است شامل پریدن، بوییدن اشیاء، لمس بینی، لمس افراد دیگر، فریاد زدن فحاشی، تکرار سخنان افراد دیگر یا رفتارهای خودآزاری باشد.
علائم تیک ها
قبل از اینکه تیک رخ دهد، ممکن است فرد احساس کند که اصرار و تمایل به انجام تیک دارد. این اصرار شبیه نیاز به خاراندن بدن یا عطسه است به همین علت انجام تیک باعث تسکین آنی می شود. ممکن است با تلاش های آگاهانه بتوان تیک را برای چند ثانیه تا چند دقیقه به تعویق انداخت. اما به طور معمول، میل به انجام تیک در نهایت غیر قابل مقاومت می شود.
تلاش برای کنترل تیک اغلب بسیار سخت است، به ویژه در زمان تنش که استرس بر فرد غالب است. زیرا تیک ها معمولا در موقعیت های استرس زا شدت یافته و زمانی که فرد آرام باشد یا جذب یک فعالیت شود، بهبود می یابند. بنابراین علائم ممکن است برای هفته ها یا ماه ها در یک زمان فروکش کند و بعدا در شرایطی خاص دوباره عود کند.
در بیشتر موارد، تیک ها به طور قابل توجهی در طول خواب کاهش می یابند.
اختلالات تیک چقدر شایع است؟
اختلالات تیک نسبتاً شایع هستند. محققان تخمین می زنند که از هر 50 کودک، 1 کودک مبتلا به سندرم تورت یا اختلال تیک دیگری است.
چه چیزی باعث تیک می شود؟
محققان علت دقیق بروز تیک ها را نمی دانند، اما برخی از دانشمندان بر این باورند که این تیک ها به دلیل تغییراتی در بخشی از مغز که در کنترل حرکت دخیل است، رخ می دهد. علاوه بر این، از آنجایی که تیک ها می توانند در خانواده فرد وجود داشته باشد، دانشمندان بر این باورند که این بیماری ممکن است عامل ژنتیکی نیز داشته باشد.
اختلالات تیک همچنین می تواند در کنار سایر اختلالات رخ می دهد، از جمله:
- اختلال وسواس فکری-اجباری که فرد مجبور است کارهای خاصی را به طور مکرر انجام دهد (مانند شستن دست ها یا بررسی قفل بودن در).
- اختلال نقص توجه/بیش فعالی که فرد در تمرکز مشکل دارد، به راحتی حواسش پرت می شود یا رفتار بیش از حد تکانشی دارد.
- اختلالات یادگیری که شامل مشکلات خواندن، نوشتن، ریاضی و مشکلات ادراکی است.
- اختلالات خواب که شامل بیدار شدن مکرر یا صحبت کردن در خواب است.
- تیک‌ها همچنین می‌توانند پس از استفاده از داروهای تفریحی مانند کوکائین یا آمفتامین‌ها ایجاد شوند.
انواع اختلالات تیک
اختلالات تیک به 3 دسته طبقه بندی می شوند:
اختلالات تیک گذرا : شامل تیک های حرکتی یا صوتی است که بیش از 4 هفته و کمتر از یک سال طول می کشد.
اختلالات تیک مزمن : شامل تیک های حرکتی یا تیک های صوتی (اما نه هر دو) است که بیشتر از یک سال طول می کشد.
سندرم تورت : سندرم تورت، شدیدترین نوع اختلال تیک بوده و شامل تیک های حرکتی و صوتی همراه هم می باشد که حداقل یک سال ادامه می یابد.
آیا انواع جدی یا مضر تیک وجود دارد؟
برخی از تیک‌ها می‌توانند مضر باشند، مانند تیک‌های حرکتی شدید که باعث می‌شوند شخصی به صورت خود ضربه بزند یا تیک های تکراری گردن داشته باشد که موجب شروع درد و آسیب در ناحیه می‌شود.
یک تیک صوتی به نام کوپرولالیا (Coprolalia) منجر به فحش دادن غیر ارادی فرد می‌شود . این نوع تیک می‌تواند باعث شود که فرد به صورت عمدی بی ادب و توهین آمیز به نظر برسد، در صورتی که بیان کلمات زشت برای فرد غیر ارادی و غیر قابل کنترل است. کودکان مبتلا به کوپرولالیا ممکن است در مدرسه یا خانه تنبیه غیرموجهی دریافت کنند. این نوع تیک 10 تا 15 درصد از کودکان مبتلا به سندرم تورت را تحت تاثیر قرار می دهد.
اختلالات تیک چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص تیک، به ویژگی‌های اصلی که تیک‌ها را از سایر اختلالات حرکتی متمایز می‌کند مانند؛ ماهیت ناگهانی، سریع و موقتی بودن حرکت، تکراری بودن آنها، ناپدید شدن آنها در خواب، توجه می‌کنیم.
همچنین از طریق بررسی تصویربرداری عصبی مانند تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، توموگرافی کامپیوتری (CT)، الکتروانسفالوگرافی (EEG) یا برخی آزمایش‌های خون میتوان سندرم تورت را تشخیص داد.
درمان اختلال تیک
درمان این اختلال ترکیبی از درمان روانشناختی و دارو درمانی موثر برای رفع تیک است.
روانشناسان کودک از اصلاح رفتاری و آموزش تکنیک ها برای کمک به او برای یادگیری نحوه مدیریت یا رها کردن تیک در زمان های مناسب استفاده می کنند.
روانشناس همچنین می‌تواند به کودک کمک کند تا زمانی که تیک‌ها در موقعیت‌های اجتماعی تداخل دارند، عزت نفس خود را حفظ کند و تکنیک‌های تن آرامی و بیوفیدبک ممکن است در کاهش استرس مفید باشد که می‌تواند علائم را بدتر کند.
اگرچه داروهای اختلال تیک برای کاهش علائم خاص موجود است، اما هیچ دارویی وجود ندارد که برای همه بیماران مبتلا به اختلالات تیک مفید باشد.
روانپزشک و روانشناس کودک می تواند به والدین گرامی در یافتن بهترین گزینه های درمانی کمک کنند.