تفاوت اختلال ADHD و اختلال دو قطبی

یکی از موضوعات مهم تمایز بین اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) و اختلال دو قطبی است. این دو اختلال ممکن است در برخی علائم مشابه به نظر برسند، اما در واقعیت هر یک ویژگی‌ها و مکانیسم‌های خاص خود را دارند و به عنوان دو اختلال مجزا شناخته می‌شوند.

افرادی که به اختلال بیش فعالی یا دوقطبی مبتلا هستند ممکن است دچار اختلال در تفکر و فرآیندهای شناختی شوند. به عبارت دیگر، این افراد ممکن است مشکلاتی در نحوه تفکر و نگرش‌های خود داشته باشند. علائم این دو اختلال به شدت با یکدیگر همپوشانی دارند و این شباهت‌ها می‌تواند تشخیص صحیح را برای متخصصان دشوار کند. بنابراین تشخیص دقیق و تعیین مکانیسم‌های هر یک از این اختلالات نیازمند تجربه و تخصص حرفه‌ای است.

در ادامه به بررسی تفاوت‌های کلیدی بین اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) و اختلال دو قطبی می‌پردازیم.

مفهوم انرژی و نحوه بروز آن در این دو اختلال

یکی از جنبه‌های مهم که می‌توان به آن پرداخته شود، مفهوم انرژی و نحوه بروز آن در این دو اختلال است. افرادی که به اختلال دو قطبی مبتلا هستند به ویژه در دوران شیدایی احساس انرژی بی‌پایانی دارند. این حالت نه تنها در ذهن آن‌ها وجود دارد بلکه ممکن است به صورت عملیاتی و قابل مشاهده نیز بروز کند. در فاز شیدایی این افراد می‌توانند فعالیت‌های چشم‌گیری از خود نشان دهند و به طور معمول تمایل دارند تا انرژی خود را در پروژه‌ها و فعالیت‌های مختلف صرف کنند.
در مقابل افراد مبتلا به ADHD نیز ممکن است احساس جنب و جوش و هیجان داشته باشند اما ویژگی‌های انرژی آن‌ها متفاوت است. در واقع فرد مبتلا به ADHD ممکن است بخواهد فعالیت‌های متعددی را انجام دهد اما با چالش‌هایی در تمرکز و حفظ توجه مواجه میشود که انرژی او را مضمحل می کند.

پرش ذهن و قطع کلام دیگران

در اختلال دو قطبی، یکی از علائم بارز در دوره‌های شیدایی، “فشار تکلم” یا “پرش ذهن” است. فشار تکلم به معنای افزایش ناگهانی و شدید سرعت گفتار و حجم کلام است که فرد در آن به بیان افکار خود به صورت مداوم و سریع می‌پردازد. این حالت به طور معمول با احساس انرژی بالا و هیجان همراه است. در این وضعیت، افکار در ذهن فرد به طور همزمان در حال رقابت برای بروز وظهور هستند و این منجر به قطع صحبت دیگران می‌شود. فرد ممکن است بدون توجه به دیگران، در تلاش باشد تا افکار خود را بیان کند و در نتیجه ممکن است مکالمات را قطع کند.
از سوی دیگر در اختلال ADHD قطع کردن صحبت دیگران معمولاً ناشی از عدم تمرکز و توجه است. افراد مبتلا به ADHD ممکن است در پیگیری گفت‌وگوها دچار مشکل شوند و به همین دلیل، ممکن است ناخواسته صحبت دیگران را قطع کنند. این رفتار به دلیل پرش‌های ذهنی نیست بلکه این قطع کردن بیشتر به دلیل عدم توانایی در تمرکز بر روی موضوعات جاری است.

عوامل موثر بر تغییرات خلقی در دو اختلال

اختلال دو قطبی (Bipolar Disorder) یکی از اختلالات روانی است که با نوسانات شدید خلقی مشخص می‌شود. در این اختلال، افراد ممکن است به صورت دوره‌ای بین حالت‌های شیدایی (Mania) و افسردگی (Depression) تغییر وضعیت دهند. این تغییرات خلقی معمولاً غیرقابل پیش‌بینی هستند و ممکن است بدون هشدار قبلی رخ دهند. در دوره‌های شیدایی، فرد ممکن است احساس انرژی بالا خوشحالی شدید و افزایش فعالیت‌های اجتماعی داشته باشد در حالی که در دوره‌های افسردگی، احساس ناامیدی، خستگی و کاهش انگیزه را تجربه می‌کند.

بر خلاف اختلال دو قطبی در اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD)، تغییرات خلقی معمولاً به موقعیت‌ها و شرایط خاصی که فرد در آن قرار دارد وابسته هستند. افراد مبتلا به ADHD ممکن است تحت تأثیر عوامل محیطی و اجتماعی قرار گیرند و این عوامل می‌توانند بر خلق و خو و رفتار آن‌ها تأثیر بگذارند. به عبارت دیگر، تغییرات خلقی در ADHD معمولاً ناشی از محرک‌های بیرونی هستند و نه به صورت خودبخود یا دوره‌ای.

تفاوت در حرکات پر خطر

افراد مبتلا به اختلال دو قطبی ممکن است در دوره‌های شیدایی (Manic Episodes) رفتارهای پرخطر و غیرمعقولی از خود نشان دهند. این رفتارها می‌تواند شامل خریدهای غیرضروری و افراطی، فعالیت‌های جنسی پرخطر، یا سرمایه‌گذاری‌های مالی نامعقول باشد. به عنوان مثال، فردی ممکن است در یک دوره شیدایی مبلغ زیادی پول را صرف کند بدون اینکه به عواقب مالی آن فکر کند. این رفتارها معمولاً به دلیل افزایش انرژی و احساس بی‌نیازی از محدودیت‌ها در این دوره‌ها رخ می‌دهد.

از سوی دیگر، در افراد مبتلا به ADHD، تصمیم‌گیری‌های نامعقول ممکن است ناشی از کمبود توجه و عدم توانایی در ارزیابی عواقب رفتارها باشد. این افراد ممکن است به سرعت و بدون تفکر کافی عمل کنند، که می‌تواند منجر به انتخاب‌های نادرست و نتایج منفی در زندگی‌شان شود. در حالی که افراد مبتلا به ADHD ممکن است از نظر خلق و خو نوسانات کمتری داشته باشند، اما عدم توجه و تمرکز می‌تواند به رفتارهای غیرمنطقی و حتی پرخطر منجر شود.

تفاوت ADHD و دو قطبی در زمینه خواب

در زمینه خواب، افراد مبتلا به اختلال دو قطبی و اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) الگوهای خواب متفاوتی را تجربه می‌کنند. افراد دو قطبی ممکن است در دوره‌های شیدایی (Manic Episodes) با وجود نیاز کمتر به خواب، انرژی و فعالیت بالایی داشته باشند. در این دوره‌ها فرد ممکن است تمایل به انجام فعالیت‌های متعدد و متنوع داشته باشد، که می‌تواند منجر به کاهش خواب و در نتیجه اثرات منفی بر سلامت روانی و جسمی او شود.

از سوی دیگر افراد مبتلا به ADHD معمولا دچار مشکلاتی در تنظیم خواب هستند. این افراد ممکن است به دلیل تمرکز بیش از حد بر روی فعالیت‌هایی که مورد علاقه‌شان است تا دیروقت بیدار بمانند. این تمرکز شدید می‌تواند باعث شود که فرد به خواب کافی دست نیابد و در نتیجه روز بعد احساس خستگی کند. این خستگی می‌تواند به افت خلق و خو و کاهش انگیزه منجر شود، که خود به نوبه خود تأثیر منفی بر عملکرد روزانه فرد دارد.

تفاوت در شکل گیری و شروع دو اختلال

اختلال دو قطبی معمولاً در سنین نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود و به تدریج در طول زمان شکل می‌گیرد. این اختلال شامل دوره‌های شیدایی و افسردگی است. با این حال، نوع نادری از اختلال دو قطبی نیز وجود دارد که ممکن است در دهه‌های چهارم یا پنجم زندگی افراد بروز کند.

در مقابل، ADHD یک اختلال عصبی-رشدی است که معمولاً در دوران کودکی آغاز می‌شود. یکی از چالش‌های عمده مرتبط با ADHD این است که بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال در دوران کودکی درمان نمی‌شوند و این موضوع می‌تواند تأثیرات منفی بر زندگی آن‌ها در سنین بالاتر داشته باشد. در برخی موارد، ADHD ممکن است به مرور زمان به اختلال دو قطبی تبدیل شود که به آن هم‌زمانی یا هم‌بعدی اختلالات گفته می‌شود. این وضعیت به معنای وجود همزمان دو اختلال در یک فرد است. وجود هر دو اختلال می‌تواند درمان را پیچیده‌تر کند.