اختلال طیف اوتیسم گروهی از اختلالات هستند که در آن‌ها رشد مهارت‌های اجتماعی مانند زبان، ارتباط و مبانی رفتاری فرد با تأخیر همراه است یا گاهی انحرافاتی در آن مشاهده می‌شود. اوتیسم یک اختلال رشدی است که دلایل پیدایش آن نامعلوم است و درمان قطعی نیز ندارد. اوتیسم در نوع برقراری ارتباطات اجتماعی و کلامی مشخص می گردد بنابراین از رابطه فرد با والدین و اطرافیانش می توان به وجود اوتیسم پی برد.
برخی به اشتباه اوتیسم را با عقب ماندگی ذهنی مقایسه می کنند این درحالی است که اوتیسم با عقب ماندگی ذهنی تفاوت فاحشی دارد و برخی از افراد طیف اوتیسم هوش و استعداد قابل توجهی از خود نشان می دهند.
برخی از کودکان اوتیستیک با رعایت برخی از اصول، قواعد و قوانین می توانند در مدارس عادی و با سایرین به تحصیل بپردازند و به مراتب عالیه تحصیلی دست یابند و مانند افراد عادی در سطح جامعه جایگاه و پایگاه خوبی به دست آورند بنابراین تشخیص اوتیسم به معنای پایان زندگی وعدم موفقیت نیست.
علائم اوتیسم در سنین کودکی و واضحا زیر سه سالگی قابل تشخیص و شناسایی است. این اختلال با بخشی از مغز که مسئول تعاملات اجتماعی فرد است و بر روی اجتماعی شدن و کلام و بیان فرد اثر دارد، سروکار دارد.
طبق پژوهش های صورت گرفته، میزان شیوع اختلال اوتیسم با جایگاه اجتماعی و اقتصادی رابطه ای ندارد اما در بین آقایان چهار برابر شیوع بیشتری نسبت به خانم ها دارد. علاوه بر این موارد اوتیسم دارای طیف های مختلفی است که شرایط و ویژگی های گوناگونی را نیز به همراه دارد.
ویژگی های فرد اوتیستیک
در ارتباط گیری کلامی و بیانی مشکل دارند، برخی از افراد اوتیستیک معمولا در برقراری ارتباط کلامی کامل و طبیعی مشکل دارند به طوری که در موارد حاد از صحبت کردن عاجز اند این در حالی است که شنوایی آن ها مشکل ندارد. بسته به شدت طیف اوتیسم فرد دچار اشکالات کلامی مختلفی می گردد برای مثال برخی از افراد به طور کلی از صحبت کردن عاجز هستند، برخی دیگر تاخیر کلامی دارند و در پاسخ دادن دچار وقفه و تاخیر هستند، دسته دیگر کلام و جملات بی معنی دارند و قابل فهم صحبت نمی کنند و کلام جهت داری ندارند. برخی از افراد اوتیستیک به موضوع صحبت توجهی نداشته و جهت صحبت خود را دنبال می کنند.
مشکل در ارتباط گیری موجب اختلال در دوستی و بازی کردن می شود. این افراد نمی توانند با همسالان خود به طور عادی بازی کنند. در واقع انسان ها دارای دو دنیای درونی و بیرونی هستند که در دنیای درون با خود به گفتگو پرداخته و صحبت می کنند اما برای برقراری ارتباط با دنیای بیرون باید فاکتورهای درونی را جا به جا کنند و یکسری مهارت در خود نهادینه کنند تا بتوانند ارتباط گیری کند، در واقع برقراری ارتباط با دنیای بیرونی برای افراد اوتیستیک مشکل است.
استفاده از کلمات یا رفتارهای تکراری، این افراد حرکات تکراری زیادی انجام می دهند به عنوان مثال دورانی می چرخند یا با انگشت حرکات دورانی و تکراری انجام می دهند، این افراد حتی بخشی از یک موسیقی را مدام تکرار می کنند یا به جهت پنکه سقفی علاقه دارند و مسیر آن را دنبال می کنند یا بازی، موسیقی یا فیلم خاصی را مکررا دنبال می کنند.
- دلبستگی به اشیا: افراد اوتیستیک به اشیای عادی و بی معنی دلبستگی نا متعارفی پیدا می کنند.
- مقاومت در برابر تغییر: این افراد در برابر تغییر مقاومت دارند و دوست دارند شرایط همیشه همانطور که هست باقی بماند.
- نامشخص بودن آستانه درد: افراد عادی آستانه درد مشخصی دارند و با نزدیک شدن آتش و سوختن دستشان سریع آن را پس می کشند اما فرد اوتیستیک ممکن است با آسیبی سه برابر بیشتر از حد معمول نیز دردی احساس نکند.
- بیش کاری یا کم کاری در حواس: این افراد ممکن است بوهایی را استشمام کنند که افراد عادی متوجه آن نمی شوند یا صداهای ضعیفی که سایرین نمی شنوند بشنوند اما نسبت به صداهای بسیار بلند بی تفاوت باشند.
- از درک شرایط و دیگران عاجز اند: افراد اوتستیک گاهی نمی توانند درکی از شرایط پیش آمده و عواقب آن داشته باشند از طرفی نمی توانند خود را جای دیگری بگذارند بنابراین توسط دیگران طرد می شوند.
پیشنهاد مطالعه: روانشناسی تربیتی
علل شکل گیری اوتیسم
- یکی از مهم ترین علل ایجاد اوتیسم سن بالای والدین به خصوص مادر است.
- دومین عامل مهم دیابت مادر است، احتمال تولد فرزند اوتیستیک در مادران چاق و دیابتی بیشتر است.
- مسائل محیطی مانند آلودگی هوا و تغذیه که بر روی ژنوم انسان اثر می گذارند نیز می توانند از دلایل شکل گیری اوتیسم باشند.
- وزن پایین نوزاد هنگام تولد
- مبتلا بودن والدین به اختلال طیف اوتیسم
تفاوت اسپرگر و اوتیسم
اسپرگر و اوتیسم از سال ۲۰۱۳ به بعد با یک تشخیص شناخته می شوند ولی اگر فردی تا پیش از سال ۲۰۱۳ تشخیص اسپرگر را دریافت کرده باشند، همچنان با همان نام اسپرگر شناسایی می شوند.
نکته مهم در مورد اختلال اسپرگر این است که افراد دچار این مشکل، اختلال اسپرگر را بخشی از هویت خود معنا می کنند اما در اوتیسم لزوما اینگونه نیست. تفاوت اصلی و مهم بین این دو تشخیص این است که افراد دارای اختلال اسپرگر با علائم و نشانه های خفیفی که ممکن است شبیه به علائم اوتیسم باشد، مشکلات کمتری برای خودشان و دیگران ایجاد کنند.
در نتیجه اسپرگر دیگر به عنوان یک اصطلاح کاربردی در تشخیص اختلالات محسوب نمی شود.
تشخیص و درمان اوتیسم
مخرج مشترک تمام اوتیسمی های جهان اشکال در ارتباط گیری است و به تبع همین موضوع نمی توانند هنجار های اجتماعی را به درستی درک کرده و آن ها را رعایت کنند اما با این وجود می توانند استعداد های ویژه ای داشته باشند و بسیار موفق عمل کنند برای مثال می توانند نویسنده حاذقی باشند.
علائم اوتیسم از ۸ ماهگی به بعد قابل تشخیص است زیرا دایره ذهنی کودک در حال گسترش است و هر‌چه سریعتر این اختلال تشخیص داده شود راحت تر کنترل می شود.
این افراد در صورت داشتن آموزش های مستمر و پایا می توانند آینده خوب و زندگی مستقلی داشته باشند و پیشرفت کنند.