چه چیزی موجب می شود که فردی دوست داشتنی و کاریزماتیک به نظر بیاید؟ او چه ویژگی های شخصیتی دارد که او را از دیگران متمایز می کند؟ چه ویژگی هایی موجب جذابیت و محبوبیت او می شود؟
همه انسان ها مجموعه ای از ویژگی های شخصیتی را به صورت ژنتیکی یا به صورت اکتسابی به دست می آورند. انسان ها با برخی از ویژگی های شخصیتی زاده می شوند و برخی دیگر را در گذر زمان بر اثر تربیت و تجربه به دست می آورند. در واقع ویژگی های شخصیتی هر فرد بیان گر این است که او چگونه احساس، تفکر و رفتار می کند. ویژگی های شخصیتی دلالت بر ثبات و پایداری دارند، در واقع انتظار می رود فردی که در یک ویژگی خاص مانند برون گرایی امتیاز بالایی کسب می کند در موقعیت های مختلف و در طول زمان، اجتماعی باشد و با دیگران به خوبی ارتباط برقرار کند. بنابراین، روانشناسی شخصیت بر این ایده استوار است که افراد از نظر جایگاه شان در مجموعه ای از ابعاد شخصیت اساسی که در طول زمان و در موقعیت ها پایدار باقی می مانند، با یکدیگر متفاوت هستند.
ویژگی شخصیتی چیست؟
ویژگی های شخصیتی الگوهای رفتاری و عاطفی پایداری هستند که صرفا به رویدادی منفرد وابسته نیستند گاهی رویداد های بیرونی منجر به بروز برخی از ویژگی ها در فرد می گردد اما تنها زمانی که آن ویژگی به جزئی جدا نشدنی از شخصیت او تبدیل شود می توان گفت که آن فرد آن ویژگی شخصیتی مشخص را دارد به منظور تفهیم بهتر به این مثال توجه کنید: هر کسی می‌تواند گاهی روز بدی داشته باشد و به همین علت سخنان تندی بزند یا با بی حوصلگی رفتار کند، زمانی که این اتفاق به تنهایی رخ می دهد، منعکس کننده ویژگی شخصیتی فرد نیست اما اگر این رفتار به رفتار معمول او تبدیل شود احتمالاً «تحریک پذیری» یکی از ویژگی های شخصیتی او است.
همه انسان ها مجموعه ای از ویژگی های مثبت و منفی را دارند و نمی توان گفت فردی مطلقا ویژگی های مثبت یا مطلقا ویژگی های منفی دارد. در این بخش به بررسی فهرستی از ویژگی های مثبت و منفی خواهیم پرداخت.
نمونه هایی از ویژگی های شخصیتی مثبت
زمانی که فرد همواره حقیقت را بیان می کند می توان به او ویژگی صداقت را اطلاق کرد یا اگر فردی از درآمد خود ماهیانه مبلغی را به خیریه اعطا می کند می توان گفت که او فردی سخاوتمند است.
الگوی رفتار و نگرش مثبت منجر به شخصیتی مثبت می شود که با ویژگی های شخصیتی مثبت مشخص می شود. این صفات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سازگار
- دوست داشتنی
- گشوده فکر
- کاریزماتیک
- دلسوز
- صالح
- مطمئن
- خوشایند
- شجاع
- خلاق
- متشخص
- محتاط
- همدل
- مشتاق
- پر نشاط
- دوستانه
- اجتماعی
- مفید
- صادق
- فروتن
- مستقل
- با بصیرت
- باهوش
- شوخ طبع
- وفادار
- آگاه
- واقع بین
- صبور
- وقت شناس
- دقیق
- قابل اعتماد
- مسئولیت پذیر
- جسور
- با درک
نمونه هایی از ویژگی های شخصیتی منفی
همانطور که گفته شد همه انسان ها خوب یا بد نیستند و یک فرد تماما مثبت یا منفی نیست و این احتمال وجود دارد که افراد حداقل دارای چند ویژگی شخصیتی منفی باشند اما مسئله حائز اهمیت شناسایی و ارتقا این ویژگی های منفی است. (اگر هر یک از این ویژگی آشنا به نظر می رسد، آن ها را فرصتی برای رشد شخصی در نظر بگیرید.)
- خشن
- بی تفاوت
- بی احساس
- مغرور
- بی حیا
- کنترل گر
- متکبر
- ترسو
- متقلب
- بی وفا
- گستاخ
- فراموشکار
- حریص
- عجول
- تکانشی
- بلاتکلیف
- حسود
- تنبل
- مخرب
- ناخوشایند
- بدبین
- ضربه زننده
- بی پروا
- سفت و سخت
- بی ادب
- طعنه آمیز
- خود محور
- خود خواه
- شلخته
- موذی
- خسیس
- بی فکر
- غیر دوستانه
- لجباز
- مبتذل
راه های بیشتر برای تعیین تیپ های شخصیتی
شناسایی سبک شخصیتی یک فرد کار آسانی نیست. شخصیت یک ساختار پیچیده است که تحت تأثیر عوامل زیادی قرار دارد از طرفی راه های زیادی برای ارزیابی و برچسب گذاری تیپ های شخصیتی وجود دارد که هر کدام متغیرهای خاصی را می سنجد. در این مقاله به بررسی یکی از مهم ترین آزمون های ارزیابی شخصیت خواهیم پرداخت.
پر کاربرد ترین سیستم صفات شخصیتی، مدل پنج عاملی نام دارد. این سیستم شامل پنج ویژگی گسترده است که می توان آن ها را با نام اختصاری OCEAN به خاطر آورد: گشودگی، وظیفه شناسی، برون گرایی، توافق پذیری و روان رنجوری.
هر یک از پنج ویژگی های اصلی بزرگ را می توان به جنبه هایی کوچکتر تقسیم کرد تا تجزیه و تحلیل دقیق تری از شخصیت افراد ارائه شود. علاوه بر این، برخی از نظریه پردازان شخصیت باور دارند که ویژگی های دیگری نیز وجود دارد که نمی توان آن ها را به طور کامل توسط مدل پنج عاملی بررسی کرد.
پنج ویژگی بزرگ شخصیتی
در حالی که صدها مثال مختلف از ویژگی های شخصیتی وجود دارد که یک فرد را توصیف می کند، روانشناسان اغلب پنج ویژگی شخصیتی اصلی را فهرست می کنند که به آن ها پنج ویژگی بزرگ می گویند . آن ها عبارت اند از:
وظیفه شناسی: ترجیح یک فرد که از قبل برای کارهایش برنامه ریزی کند تا اینکه خودجوش باشد.
توافق پذیری: چقدر یک فرد تمایل به مهربانی، همدردی و کمک به دیگران دارد.
روان رنجور خویی: میزان تمایل فرد به اینکه در موقعیت های مختلف نگران باشد یا خیر.
گشودگی: میزان قدردانی فرد از انواع تجربیات خود
برون گرایی: میزان تمایلی که فرد برای اجتماعی بودن ، برون گرایی و پرحرفی دارد.
منتقدان مفهوم صفت شخصیتی استدلال می کنند که افراد از یک موقعیت به موقعیت دیگر به طور مداوم یکسان عمل نمی کنند و افراد اغلب اوقات تحت تأثیر نیروهای موقعیتی هستند. بنابراین، یک بحث عمده در این زمینه مربوط به قدرت نسبی صفات افراد در مقابل موقعیت هایی است که افراد خود را به عنوان پیش بینی کننده رفتارشان می بینند از طرفی گرچه تمایل به شناخت انسان موجب شده است که الگوریتم های متعددی برای پیش بینی افکار و رفتار انسانی به وجود بیاید اما انسان موجودی بسیار پیچیده است و نمی توان او را با چند ویژگی شخصیتی به طور تمام و کمال توصیف کرد بنابراین این ویژگی ها صرفا برخی از ویژگی های عمده شخصیتی فرد را در حالت عادی نشان می دهند و برای تشخیص ابعاد شخصیتی نیاز به خودشناسی عمیق و کمک گرفتن از متخصص روانشناسی است.