یکی از ویژگی های اساسی برای زیستن در اجتماع جسارت است. جسارت به معنای پر رویی یا گستاخی نیست بلکه به معنای انجام کاری با وجود خطرات است. انسان در روابط اجتماعی خود سه سبک دارد به عبارت دیگر رفتار انسان در سه ضلع قرار می گیرد رفتار های خودخواهانه، دگر خواهانه و متعادل که بین این دو قرار می گیرد و در این مقاله به بررسی هر یک خواهیم پرداخت.
می توان گفت افرادی در جامعه نسبتا موفق هستند که جسارت بیشتری دارند اما این مسئله همیشه و در تمامی موقعیت ها صادق نیست. این دسته از افراد زمانی که از وجه عادلانه این ویژگی بهره می جویند و حقوق دیگران را رعایت می کنند، به عنوان انسان های با جسارت و مودب شناخته می شوند که محبوبیت زیادی دارند.
سبک های جسارت ورزی
جسارت ورزیدن نیز شامل سبک ها و روش های مختلفی می باشد که شامل سه دسته می شوند:
- رفتارهای خودخواهانه
- رفتارهای دگر خواهانه
- سبک متعادل یا عادلانه
رفتارهای خودخواهانه
این سبک مختص انسان های خود رای و خود محور است که به سبب این ویژگی ها رفتارهای غلیظی را در زمینه داشتن جسارت نشان می دهند به طوری که این جسارت افراطی تلقی می شود. این دسته از افراد به واسطه خودخواهی بیش از اندازه دائم در تلاش هستند تا شرایط را به نفع خود تغییر دهند به عنوان مثال اجازه حرف زدن به دیگران نمی دهند، مدام در میان صحبت سایرین آمده و رشته کلام را در دست می گیرند، همواره خواهان این هستند که چیزی از دیگران دریافت کنند، همه چیز را در راستای منافع خود تعریف می کنند و خود را در اولویت قرار می دهند، این افراد دیگران را سپر بلای خود می کنند تا گزندی به خودشان نرسد.
چیزی که در مورد این افراد مشهود است این است که بی ملاحظه هستند و خود را محور همه چیز قرار می دهند.
پیشنهاد مطالعه: طرحواره استحقاق
رفتارهای دگر خواهانه
در این سبک فرد بر خلاف سبک قبلی فقط منافع دیگران را لحاظ کرده و خود را نادیده می گیرد در واقع فرد برای ثروت، زمان، علم، سواد و سلامتی خود ارزشی قائل نیست و همواره دیگران را محور قرار می دهد.
سبک متعادل یا عادلانه
در این سبک فرد بین دو سبک قبلی قرار می گیرد یعنی؛ به سمت خودخواهی و دگر خواهی افراطی نمی رود، چنین فردی این ویژگی ها را دارد: وقت دیگران برای او با ارزش است، احترام دیگران را حفظ می کند، شخصیت دیگران را ارج می نهند اما در عین حال اجازه نمی دهد کسی شخصیت او را زیر سوال ببرد یا وقت او را تلف کند در واقع در این سبک فرد هم خود و هم دیگری را لحاظ کرده و برای هر دو ارزش و احترام قائل است.
پیشنهاد مطالعه: آشنایی با طرحواره درمانی
جسارت یا تعرض به دیگران
مسئله حائز اهمیت این است که چطور انسان جسارتی پیدا کند که در عین حال به دیگران تعرض نکند؟ چطور می توان به این تعادل رسید که در عین حال عزت نفس خود و حقوق طرف مقابل را حفظ کرد؟
طبق پژوهش هایی که سازمان ملل انجام داده است سه دسته از افراد در طول تاریخ غالبا نتوانسته بودند از حقوق خود دفاع کنند، زنان، سیاه پوستان و کودکان. البته استثنا هایی در این موارد وجود دارد که صحبت درباره آن ها از حوصله این مقاله خارج است. در دهه ۶۰ میلادی که موج عظیم فمینیستی راه افتاد و زن سالاری مطرح شد و زنان توانستند حقوقی مانند تحصیل و شاغل شدن را به دست آورده و قدرتمند شوند سپس جسارت یافتند که برای به دست آوردن حقوق خود تلاش کنند و از جامعه سنتی مردسالار فاصله بگیرند در نتیجه این جسارت در سایر زمینه ها گسترش یافت و در مواردی به خانواده و بنیان آن آسیب وارد کرد و آمار طلاق در جوامعی مانند آمریکا و اروپا افزایش چشم گیری یافت. علت این موضوع این بود که فارغ از جنسیت، جسارت باید در جامعه مورد استفاده قرار گیرد نه در کانون خانواده زیرا نتیجه عکس می دهد چرا که کانون خانواده کانون جنگ و گریز و مطالبه حقوق نیست و یک جمع صمیمانه و محدود است که بر پایه تعلق و علاقه شکل گرفته است.
دلایل عدم جسارت
گاهی عدم آگاهی کافی به حقوق خود موجب عدم جسارت می گردد، اگر شما نسبت به حقوق ، جایگاه و پایگاه خود در جامعه آگاهی کافی و لازم را نداشته باشید توانایی جسارت ورزی را نیز نخواهید داشت بنابراین توصیه می شود پیش از تقویت جسارت، از حقوق و جایگاه خود آگاهی لازم را کسب کنید.
یکی از پایه ای ترین حقوق حق استفاده از کلماتی مانند “نمی دانم” یا “متوجه نمی شوم” است برای مثال دانشجو در کلاس حق دارد که به استاد بگوید متوجه مطلب نشده است و از او بخواهد مجدد آن را توضیح دهد. اما مواردی مانند ترس از قضاوت و طرد شدن موجب می شود جسارت کافی را به خرج دهد. یا اگر فردی سوالی از شما پرسید و آن سوال در تخصص شما نبود شما این حق را دارید که به او بگویید “نمی دانم” برای مثال آدرسی را از شما می پرسد و شما به علت نداشتن جسارت کافی به فرد نمی گویید که آن آدرس را نمی شناسید و به او آدرس اشتباه می دهید.حق بعدی، حق تغییر دادن نظر و رای است. شاید شما در موقعیتی با چیزی موافق باشید اما بر حسب تغییر شرایط نظرتان در مورد آن مسئله تغییر کرده باشد. برخی به اشتباه تصور می کنند باید تا ابد پای تصمیم و انتخاب غلط خود بمانند مانند حفظ یک ازدواج اشتباه در این مثال فرد با جسارت پس از آگاهی به فرآیند فرسایشی رابطه نظر خود را در مورد آن تغییر می دهد تا از ضرر های بیشتر جلو گیری کند.
حق دیگر شما این است که نظر خود را بدون رودربایستی و با جسارت بیان کرده و به آن عمل کنید و از نظر و قضاوت دیگران نهراسید. برای مثال تمام جمع بر موضعی پا فشاری می کنند اما شما با آن موضع مخالف هستید بنابراین حق دارید نظر خود را با جسارت بیان کنید.
پیشنهاد مطالعه: طرحواره ایثار
البته این موارد می توانند در موقعیت های گوناگون متفاوت باشند و قواعد ثابتی ندارند بنابراین باید بسته به موقعیت و شرایط حاکم فاکتور جسارت را در نظر گرفت گاهی اوقات بسته به شرایط سکوت کردن نوعی جسارت ورزیدن است.