رویکرد پذیرش و تعهد (Acceptance and Commitment Therapy – ACT) یک رویکرد درمانی در تاریخچه درمان‌های شناختی رفتاری است که از رویکردهای ذهن آگاهی برای بهبود وضعیت روانی استفاده می‌کند. این رویکرد بر این اصل استوار است که رنج‌های انسان از تلاش‌های بی‌پایه برای کنترل یا اجتناب از تجربیات منفی ناشی می‌شود.
رویکرد پذیرش و تعهد اشاره می کند که پذیرش همه‌جانبه این تجربیات منفی و تعهد به ارزشهای شخصی می‌تواند زندگی را رضایت‌بخش‌تر کند. هدف این رویکرد این است که با اعمال نگاهی مفید به افکار خود، به جای مبارزه و تحمل آنها، از آنها فاصله بگیرد.در این نوع درمان تمرکز بر زمان حال و برقراری ارتباط با ارزشهای فردی از اهمیت بالایی برخوردار است.
درمان رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد به ما کمک می‌کند تا انعطاف پذیری در برابر چالش‌های زندگی پیدا کنیم و کیفیت زندگی خود را ارتقا ببخشیم. هدف اصلی این نوع درمان، ارتقای پذیرش افکار، احساسات و تجربیات است.
این رویکرد یک روش نوین است که به بررسی یافتن تجربیات و احساسات دشوار ما به عنوان بخشی از عملکرد طبیعی مغز تمرکز دارد. این رویکرد به ما کمک می‌کند از مبارزه با خود دست بکشیم ACT اقرار می‌کند که زندگی آسان نیست و هرگز نخواهد بود. این رویکرد همچنین بیان می کند که ما قادر به انتخاب هستیم که از طریق ارزش‌ها و اعمال متعهدانه، زندگی غنی و پرمعنا را تجربه کنیم
با توجه به تعریف انجمن علوم رفتاری ACT، عبارت است از یک مداخله روان‌شناختی مبتنی بر تجربه منحصر به فرد که از استراتژی‌های پذیرش و ذهن‌آگاهی، همراه با استراتژی‌های تعهد و تغییر رفتار برای افزایش انعطاف‌پذیری روان‌شناختی استفاده می‌کند. انعطاف‌پذیری روان‌شناختی یعنی توانایی تماس کامل‌تر با لحظه‌ی حال به‌عنوان یک انسان آگاه و توانایی تغییر یا تداوم در زمانی که انجام این کار در خدمت اهداف ارزشمند باشد
تاریخچه رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد
در دهه ۱۹۸۰، استیون سی. هیز، یک استاد روانشناسی در دانشگاه نوادا رویکرد نوآورانه پذیرش و تعهد را معرفی کرد ACT. به عنوان یک رویکرد درمانی پیشرفته بر اصول رفتارگرایی و فلسفه ای به نام »فلسفه واقع بینی توجه مدار« تکیه دارد. هدف اصلی این رویکرد تقویت شخصیت، افزایش آگاهی و ترویج اعمال تعهدی با تمرکز بر قبول و تعهد به ارزشهای شخصی است.
هیز مخالف بود که از رنج باید اجتناب شود؛ او رنج را جزئی اجتناب ناپذیر و ضروری از انسان بودن می دانست. او تأکید می کرد که فرار از هر مشکل تنها فاصله را از راه حل افزایش می دهد. راه ساده‌تر برای فرار از یک مشکل، حل آن است. از آنجایی که ACT به عنوان یک رویکرد درمانی نوین و شناخته شده،توانسته است با استناد به تئوری‌های روانشناسی روز که در حوزه رواندرمانی تأثیرگذار و کاربردی مناسبی داشته‌اند، شهرت و شناخت بسیاری را به دست آورد.
پیشنهاد مطالعه: رویکرد هیجان مدار
اهمیت و جایگاه رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد
در این بخش، ما به تفسیری دقیق از اهمیت و جایگاه رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد پرداخته و به شش مهارت اصلی که پایه‌های رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد را تشکیل می‌دهند، می‌پردازیم.
درک لحظه حال
در این مولفه، تاکید بر توجه به حال حاضرمورد بحث است با تمرکز بر این نقطه زمانی دقیق، افراد قادرند با واقعیت‌های آن لحظه ارتباط برقرار کنند بدون اعمال داوری یا دخالت‌های ناسازگار. این قدرت درک و شناخت از وضعیت حال، فرصتی است برای ایجاد آگاهی عمیق از خود و محیط اطراف که اهمیت برقراری ارتباط با احساسات و افکار فعلی را تاکید می‌کند. از طریق این فرآیند افراد می‌توانند شفافیت و آگاهی را در زمان حال تجربه کنند و ارتباطی عمیق‌تر با خود و دیگران برقرار کنند.
جداسازی
جداسازی از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این مولفه، defusion به معنای جدا سازی افکار و احساسات از هویت فرد می‌باشد. با پرداختن به این مفهوم، افراد قادرند تا با کاهش سطح اندازه‌گیری افکار و خلق آگاهانه از تحلیل بیش از حد یا هویت‌سازی مضر خود پیشگیری کنند. این اقدام به آنها کمک می‌کند تا با واقعیت‌های کنونی به شیوه‌ای سالم‌تر ارتباط برقرار کنند و احساسات و افکار خود را با آگاهی ادراک کنند.
پذیرش
پذیرش به معنای پذیرش وجود احساسات و تجربیات منفی و ناخوشایند است، بدون اینکه فرد سعی کند آنها را تغییر دهد یا از بین ببرد. این مولفه بر ایده تمرکز بر ارتباط و آگاهی از تجربیات حال حاضر تأکید دارد. به عبارت دیگر، پذیرش به ارزش دادن به تمامی تجربیات حال یک فرد از جمله احساسات ناراحت‌کننده و فکرهای منفی بدون تلاش برای تغییر یا فرار از آنها می‌پردازد. این فرایند به افراد کمک می‌کند تا با احساسات و تجربیاتشان ارتباط برقرار کنند و در عین حال از آنها جلوگیری نکنند تا بتوانند در جهت رسیدن به اهداف و ارزشهای زندگی خود پیشروی کنند. مفهوم پذیرش در مدل ACT بر مبنای تمرکز بر آگاهی از تجربیات حال حاضر و قبول احساسات و تجربیات ناراحت‌کننده بدون تلاش برای تغییر آنها استوار است. این مولفه به انسان‌ها کمک می‌کند تا ارتباط معناداری با تجربیاتشان داشته باشند و به جای فرار یا سرپوشاندن آنها، به برنامه‌ریزی و پیشبرد اهداف و ارزشهای زندگی خود بپردازند. با رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد، فرد در مسیری رو به جلو و به سوی رشد شخصی و ارتقاء زندگی خود قرار می‌گیرد.
خود به عنوان زمینه
در این بخش، خود به عنوان یک زمینه یا ارتباط هسته‌ای بین فکرها، احساسات و تجربیات شخصی در نظر گرفته می‌شود خود مشاهدگر به فرد این امکان را می‌دهد که از یک دیدگاه موضوعی به تجربیات خود نگاه کند. این نگاه به خود به فرد کمک می‌کند تا از به یاد آوردن خاطرات گذشته یا از آینده نگران نشود و در حال حاضر آگاهی بیشتری پیدا کند.این مولفه با تاکید بر اهمیت مشاهده و درک از خود به عنوان یک سرچشمه و پایه اصلی برای تحول و رشد شخصی، افراد را تشویق به بررسی و درک عمیق‌تر از خود می‌کند تا ارتباطات سالم تری با خود و دیگران برقرار کنند.از اهمیت این مولفه می‌توان به برقراری ارتباط‌های سالم با خود و دیگران، بهبود خودآگاهی و افزایش دانایی درباره خود و تجربیات اشاره کرد.
پیشنهاد مطالعه: آشنایی با روانکاوی
ارزش ها
ارزش ها یکی از مهمترین و کلیدی‌ترین بخش‌های رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد است. این جنبه از ACT بر اهمیت اتخاذ اقدامات پایدار و هدفمند، که با ارزشهای شخصی همخوانی داشته باشند تأکید دارد.
افراد با شناختن ارزشهای خود و انطباق با آنها می‌توانند تصمیم‌های بهتری بگیرند که باعث رشد شخصی، شادی و احساس رضایت از زندگی شود. ارزش‌ها می‌توانند به عنوان یک راهنمای زندگی عمل کنند و در راستای تحقق اهداف و آرمان‌های شخصی فعالیت داشته باشند. این بخش از ACT به این دیدگاه پرداخته که زندگی معنی‌دار و پایدار تنها زمانی اتفاق می‌افتد که افراد تصمیم‌هایشان را با توجه به ارزشهای شخصی خود بگیرند و اقداماتی را انجام دهند که با این ارزش‌ها هماهنگ باشند.در واقع، ارزش‌ها در ACT نقش اساسی در جهت‌دهی به زندگی افراد ایفا می‌کنند و آنها را در مسیری که باور دارند باید پیش بروند راهنمایی می‌کنند. این انتخابات و اقدامات با توجه به ارزشهای شخصی، زندگی را با معنا و هدف پیش برده و به رشد شخصی و رضایتمندی از زندگی کمک می‌کنند.
اقدامات متعهدانه
در ACT عملکرد متعهدانه به عنوان یک ابزار اساسی برای رسیدن به توازن و رضایت در زندگی تلقی می‌شود. عملکرد متعهدانه تأکید دارد که اقدامات فرد باید با ارزش‌ها، اهداف و آرمان‌های او سازگار باشند واز طریق انجام اقدامات متعهد وهدفمند، زندگی‌ای معنادار و پربار ایجاد کند و از الگوهای سابق خود گذشته و به سمت بهبود و تحول حرکت کند.به وسیله‌ی عملکرد متعهدانه، فرد قدرت خود را برای تغییرات مثبت در زندگی‌اش تقویت می‌کند و به عنوان یک عامل فعال و مسئول در بهبود کیفیت زندگی خود عمل می‌کند. این مولفه از اهمیت بالایی برای تحقق رضایت، معنا و موفقیت شخصی در چارچوب فرایند درمانی ACT برخوردار است.
هرچند رویکرد درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) دارای اثربخشی است اما برای تمامی مشکلات در زمینه های مختلف مناسب نیست.
رویکرد ACT اگرچه تأکید دارد که تجربیات گذشته می‌توانند بر وضعیت روانی فعلی افراد تأثیر گذار باشنداما بیشتر بر روی راهکارهایی که افراد می‌توانند در زمان حال انجام دهند تمرکز دارد. برای افرادی که به ترومای عمیق دچارند ACT ممکن است به اندازه کافی جامع نباشد تا نیازهای آنها را برآورده کند.در این حالت، درمان‌هایی که بیشتر بر ریشه‌های تفکر و الگوهای رفتاری ناسازگار تمرکز دارند ممکن است گزینه ی مناسب‌تری باشند.