طرحواره معیار های سرسختانه همان تله ای است که ما را وادار می کند به دنبال دستاورد های بزرگ باشیم. سوالی که مطرح می شود این است که آیا به دنبال دستاورد های بزرگ بودن اشتباه است ؟ خیر اما این طرحواره سبب می شود افراد هویت و ارزش خود را به دستاورد های بزرگ گره بزنند درحالی که کسب اهداف بزرگ نیز هیچ وقت آن ها را به رضایت درونی نمی رساند.
این طرحواره فاکتور لذت و شادی را از افراد دریغ کرده و استرس و اضطراب ناشی از عدم دستیابی به اهداف را به همراه دارد.
ویژگی های افراد دارای طرحواره معیارهای سرسختانه
- بلندپروازی از ویژگی های بارز این افراد است که موجب می شود در بسیاری از مواقع اهدافی را انتخاب کنند که دستیابی به آن میسر نباشد.همچنین دید همه یاهیچ دارند
- این افراد توانایی ها ، استعداد ها و موقعیت خود را لحاظ نمی کنند و معتقدند هرطور که شده باید به هدف خود برسند در حالی که هدف انتخابیشان با مسیرشان تطابق ندارد و همین مسئله سبب می شود که آسیب های فراوانی متحمل شوند.
- افراد دارای این طرحواره با وضع باید ها و قوانین بسیار برای خود مسیر رسیدن به اهداف را بری خود دشوار می کنند و هیچ وقت نمی توانند از مسیر و لحظه حال لذت ببرند.
- این افراد مستعد افسردگی و سرخوردگی هستند و هیچ وقت نمی توانند لذت آرامش را در زندگی بچشند زیرا بسیار رقابت طلب هستند و دائما نگران هستند که مبادا دیگران از او پیشی بگیرند.
- افراد دارای این طرحواره هنگام شکست توانایی کسب مجدد موفقیت را ندارند زیرا فقط معطوف به هدف بوده اند و مسیر را نادیده گرفته اند.
- تک وجهی بودن از دیگر ویژگی های این افراد است که باعث می شود بر یک معیار و هدف تکیه کنند و از فرصت ها و موقعیت های مناسب دیگر غافل شوند.
- این افراد معمولا تنها هستند زیرا دیگران نمی توانند با معیار های سرسختانه آن ها هماهنگ شوند و همین معیار ها در شیوه فرزندپروری شان نیز تاثیر می گذارد و باعث می شود که شرایط فرزند خود را لحاظ نکنند و در همه حال انتظار بهترین ها را از او داشته باشند.
دلایل شکل گیری طرحواره معیار های سرسختانه
شکل گیری طرحواره ها مربوط به دوران کودکی است و والدین نقش بسیار پررنگی در ایجاد آن ها دارند که معیار های سرسختانه نیز از نتایج تعامل کودکان با والدین سخت گیر و اهمال کار است.
چگونه والدین سخت گیر و اهمال کار سبب ایجاد معیار های سرسختانه در کودکان می شوند ؟
الف)والدین سخت گیر: هشتاد درصد افرادی که دارای این طرحواره هستند والدین سخت گیری دارند. والدین سخت گیر مدام باید و نباید هایی را تعیین می کنند که کودک برای اینکه موردقبول قرار بگیرد مجبور به انجام کارهایی می شود که بیشتر اوقات موردپسند او نیست. ذهنیت این والدین بدین گونه است که کودک باید بهترین باشد و اگر کودکشان طبق ذهنیت آن ها عمل نکند زیر تیغ انتقاد و خشمشان قرار می گیرد و همین سبب می شود کودک معیار های سرسختانه والدین را بیاموزد و در بزرگسالی طبق همان معیار ها تصمیم بگیرد و عمل کند.
ب)والدین اهمال کار: بیست درصد افراد دارای این طرحواره والدین اهمال گری دارند و کودک به سبب بی توجهی والدین ناچار می شود تا مسائل مربوط به خود را با وضع معیار های سرسختانه به تنهایی حل کند و درصدد جبران کمبود ها برآید
عامل دیگری که سبب شکل گیری این طرحواره می شود طرحواره های اولیه مانند طرحواره محرومیت هیجانی ، نقص و شرم و…می باشد.
زمانی که فرزند عشق و محبت را مطلق و بدون شرط دریافت نمی کند گرفتار تله محرومیت هیجانی می شود. محبت مشروط به فرزند یعنی فرزند تنها درصورتی محبت دریافت کرده و مورد تایید قرار گرفته که ضوابط والدین از سوی او اجرا می شده است بنابراین همین مسئله باعث می شود که فرد در بزرگسالی به صورت کاملا ناخوداگاه معیارهای سخت گیرانه ای برای خود وضع کند.
دسته بندی افراد دارای طرحواره معیار های سرسختانه
1)افراد وسواسی: این افراد دارای معیار های سرسختانه می باشند زیرا با انجام مکرر کار ها و اهمیت دادن به جزئیات کم توجه آرامش را از خود سلب می کنند.اگر افراد وسواسی کار های خود را بی عیب و نقص انجام ندهند از خود ناامید می شوند و خودسرزنشگری می کنند حتی ممکن است به سرزنش دیگران نیز بپردازند.
2)افراد موفقیت طلب: براي اين افراد داشتن زندگي معمولي و شاد كافي نيست،بلكه بايد بهترين ها را داشته باشند به همین دلیل نیز اعتیاد شدیدی به کار دارند.موفقیت طلب ها به دنبال اعمال کردن خواسته های دیگران هستند و سعی می کنند در مسیری که خانواده و جامعه برای آن ها تعریف کرده اند بهترین باشند به همین دلیل در صورت دستیابی به اهداف نیز هیچ وقت به رضایت درونی نمی رسند.
3)افراد جاه طلب: این افراد برای جبران احساس بی ارزشی ، کمبود محبت و عاطفه خود به دنبال کسب ثروت، قدرت و اعتبار بیشتر می روند غافل از اینکه به هیچ وجه نمی توانند به جبران این کمبود ها بپردازند.
پیشنهاد مطالعه: طرحواره استحقاق چیست؟
راهکار هایی برای درمان
انسان ها زمانی به اهداف خود می رسند که به آن تمایل داشته باشند و در راه دستیابی به آن برای خود خرده هدف هایی تعیین کنند اما افراد دارای این طرحواره فقط معطوف به یک هدف می شوند واز خلق شرایط جدید در راستای اهدافشان غافل می شوند بنابراین باید این افراد را از مطلق گرایی به سمت تمایلات سوق داد.
افراد دارای تله معیارهای سرسختانه در اولویت بندی های خود دچار مشکل هستند پس مطلوب است با اعمال مدیریت زمان بر روی چنین امر مهمی بازنگری داشته باشن به عبارت دیگر از زمان اضافی که افراد به معیارهای سر سختانه اختصاص می دهند کاسته شود و به امور مهم در زندگی اختصاص داده شود.
افرادی که معیار های سرسختانه دارند به دلیل عدم دریافت محبت و عاطفه ، در بزرگسالی خود را سرد و بی روح نشان می دهند که می توان با ایجاد محیطی احساسی و گرمای عاطفه ، یخ وجودی این افراد را ذوب کرد.