هذیان

در این مقاله قصد داریم به تعریف هذیان، تشخیص هذیان و بررسی انواع، دلایل و درمان آن بپردازیم.
هذیان (delusion) باورهای عمیق و ثابت شده در فرد هستند که معمولا کاذب و خارج از چارچوب واقعیت اند. در هذیان شاهد استنباط غلط فرد از باورهای بیرونی و آنچه که در بیرون از فرد رخ می دهند، هستیم به عبارت دیگر هذیان لزوما واقعیت ندارد اما در ذهن فرد یک باور قدرتمند می شود و فرد به آن استناد می کند. علی رغم اینکه این باورهای مستند و واقعی نیستند، توسط فرد حفظ و نگهداری می شوند و او از آن ها دفاع می کنند. در مراحل حاد فرد نمی تواند شرایط واقعی و غیر واقعی را از یکدیگر تشخیص دهد و آن ها را خلط می کنند.
در مواجهه با افراد دارای هذیان متوجه می شوید که آن ها با استدلال و منطق توجیه نمی شوند و بر باورهای هذیانی خود اصرار می ورزند.

انواع هذیان

هذیان خود معشوق پنداری یا Eratomania : فرد دارای این نوع هذیان تصور می کنند که دیگران عاشق او هستند. او معمولا در این خیال به سر می برد که افراد مشهور و موفق عاشق او هستند بنابراین او نیز فردی اثرگذار و مشهور است.
این افراد نظری مخالف نظر خود را نمی پذیرند و بر باور خود مصر هستند. رواج این سندروم در بین بانوان مجرد با سطح اجتماعی پایین بیشتر دیده می شود زیرا از طریق متصل کردن خود به افراد موفق به جبران مشکلات و ایرادات خود می پردازند. گاهی ممکن است فرد برای دستیابی به هذیان و رسیدن به عاشق خیالی خود به زور نیز متوسل شود، توسل به زور بیشتر در بین آقایان دیده می شود. این هذیان می تواند به حدی پیشرفت کند که فرد تصور کند با عاشق خیالی خود رابطه و صمیمیت بسیار زیادی دارد.

هذیان خود بزرگ پنداری یا Megalomania : در این هذیان فرد خود را بسیار بزرگ منش، موفق، فرهیخته، دارای قدرت های ماورایی، نا میرا و… تصور می کند، این نوع هذیان در دو سوم بیماران دوقطبی قابل رویت است زمانی که این افراد وارد فاز شیدایی می شوند دچار این هذیان می شوند. این هذیان در بیماران دارای اختلال اسکیزوفرنی و خود شیفتگی نیز مشاهده می شود.

هذیان خیانت یا حسادت یا Jealousy delousion: در این هذیان فرد تصور می کند که شریک زندگی اش قصد خیانت یا ترک کردن او را دارد. در این حالت فرد به سختی می تواند به دیگران اعتماد کند و در برقراری تعامل با دیگران دچار مشکل می شود.

هذیان گزند و آسیب یاPersecution : در این هذیان فرد تصور می کند که افراد یا گروه هایی وجود دارند که قصد دارند به او آسیب زده یا او را به قتل برسانند. او با وجود این هذیان تصور می کند دیگران در حال نقشه کشیدن یا توطئه چینی هستند بنابراین به دیگران بدبین می شود. این افراد مدام به دلیل بدگمانی به مراجع قدرت مراجعه می کنند و درحال شکایت در دادگاه ها هستند.
هذیان خود بیمار انگاری نیز هذیان رایج دیگری است که در آن فرد تصور می کند علائم و نشانه های بیماری را دارد و دائم خود را بیمار می داند و سپس مضطرب می شود که به مرگ نزدیک شده است.

هذیان کنترل: در این هذیان فرد تصور می کند که توسط نیروهایی خاص، افراد یا اشیاء کنترل می شود بنابراین رفتاری غیر معمول دارد و چارچوب زندگی اش در هم ریخته و آشفته است.

هذیان نیست انگاری و پوچ گرایی: در این هذیان فرد تصور می کند همه چیز پوچ است و هیچ چیزی در واقعیت وجود ندارد و او در یک رویا یا یک خواب قرار دارد یا خود را بخشی از یک داستان می پندارد نه زندگی واقعی.

هذیان ترکیبی: در این هذیان معمولا فرد ترکیبی از چند هیجان را دارد بنابراین به شدت نیازمند درمان و مراقبت هستند.

پیشنهاد مطالعه: آشنایی با پارانویا

دلایل شکل گیری هذیان

دلایل مختلفی را می توان برای هذیان مطرح کرد که مهم ترین آن ها ژنتیک است در این حالت در مغز فرد میزان مورد نیازی از انتقال دهنده های عصبی آزاد نمی شود در واقع مغز این افراد دچار بد تنظیمی بیوشیمیایی و عدم تعادل انتقال دهنده های عصبی است. عامل اثر گذار بعدی محیط است، مواردی مانند وضعیت اجتماعی پایین، شرایط اقتصادی یا خانوادگی نا مساعد، تجربیات تلخ گذشته مانند از دست دادن عزیزان یا مشاهده خیانت می توانند از علل هذیان باشد افرادی که دارای والدین روانپریش بوده اند بیشتر از افراد عادی در معرض ابتلا به هذیان هستند.

تفاوت هذیان و توهم

هذیان و توهم از جنبه های بسیاری به یکدیگر شباهت دارند به طوری که گاهی تشخیص این دو برای دانشجویان رشته روانشناسی نیز دشوار می شود در این مقاله قصد داریم به بررسی چند تفاوت اصلی که میان توهم و هذیان وجود دارد، بپردازیم.
فرد دارای توهم چیزهایی را با حواس خود حس می کند که وجود خارجی ندارند و واقعی نیستند برای مثال بوهایی را استشمام می کند که وجود ندارد یا صداهایی را می شنود که در واقعیت وجود ندارند. اما در هذیان همانطور که گفته شد فرد باورها و تصوراتی را دارد که شواهد بیرونی آن ها را تایید نمی کنند و واقعیت خارجی ندارند به طور خلاصه می توان گفت که در توهم حواس فرد و در هذیان باورهای فرد درگیر هستند.
تفاوت دیگر در این است که گاهی محرک هایی در جهت تایید توهم وجود خارجی دارند اما نه به شدتی که فرد درگیر توهم آن را احساس می کند یا گاهی آن رویداد در مکان و زمان دیگری اتفاق افتاده است اما نه برای فرد توهم اما در هذیان هیچ شواهد و اسنادی هذیان و باورهای فرد را تایید نمی کنند و محرکی در واقعیت وجود ندارد و تمام محرک ها ساخته و پرداخته ذهن فرد هستند.

پیشنهاد مطالعه: بهترین روانشناس تهران

درمان هذیان

درحال حاضر اطلاعات روشنی از درمان هذیان وجود ندارد زیرا اغلب با سایر اختلالات همپوشانی دارد اما در صورتی که هذیان با سایر اختلالات روانی همراه نشود با روان درمانی قابل درمان است، اما اگر با سایر اختلالات همراه شود و خطر آسیب به خود یا دیگران را برای فرد ایجاد کند، باید تحت نظر متخصصین بستری شده و داروهای ضد روان پریشی مصرف کند.