حمله وحشت زدگی یا حمله پانیک (Panic attack)، یک اختلال شایع در بین مردم دنیاست. این حمله سخت و دشوار است و می تواند شخص را به طرز شدیدی بترساند و فرد، از ترس حمله ی وحشت، نتواند روند عادی زندگی را طی کند. هر شخصی ممکن است در طول عمر خود وحشت زدگی را تجربه کند. اما حمله‌های وحشت زدگی به صورت مداوم ،احتمالا نشانه‌ای از اختلالی دارد که زندگی او را دچار مشکل می‌کند. به همین خاطر شناخت و جلوگیری از حملات اهمیت بالایی دارد و بهتر است ریشه یابی و درمان شود.
حمله وحشت زدگی چیست؟
حمله وحشت زدگی یا پانیک اتک ترسی شدید و ناگهانی است و فرد احساس می‌کند بر بدن ، افکار و رفتار خود هیچ گونه کنترلی ندارد. شخص دارای حمله پانیک احساس ترس و وحشت را همراه علائم جسمانی تجربه می‌کند. سطح ترس تجربه شده در این اختلال غیرواقعی بوده و با عوامل و شرایطی که باعث بروز حمله می‌شوند، تناسب ندارد.
علائم حمله وحشت زدگی
مدت حمله، تقریبا ۱۰ تا ۳۰ دقیقه می باشد.
در هریک از حملات، احساس شدید ترس و نگرانی و نشانه های جسمی بروز می‌کند و در مدت چند دقیقه به نهایت خود می‌رسد.
فرد درگیر حمله پانیک احساساتی مثل: ترس از خود ترس، ترس از خفگی، ترس از مرگ یا خطری قریب الوقوع، تمایل شدید برای فرار و احساس قطع ارتباط با واقعیت را تجربه می‌کند.
در ترس از مرگ فرد احساس می کند دچار حمله قلبی شده و در حال مردن است. این علائم ممکن است افزایش یافته و باعث شدیدتر شدن حمله شوند.
در احساس قطع ارتباط با واقعیت نیز، فرد احساس می کند خودش نبوده و اتفاقات را از دید شخص دیگری نظاره می‌کند و هیچ کنترلی بر شرایط و خودش ندارد.
فرد ممکن است هنگام بروز حمله، علائم جسمی مانند: تعریق زیاد، تنفس ناهماهنگ و سریع، تپش قلب، سرگیجه، حس کاذب گیر کردن توده ای در گلو و حس خفگی، احساس درد در قفسه سینه را داشته باشد.
ناهماهنگی‌ها تنفسی در حمله پانیک بسیار اهمیت بالایی دارد. چرا که به دلیل تنفس نادرست، ۸۰ درصد اکسیژن به ریه برگشته و با عمل بازدم از ریه خارج می شود و به تبع آن سلول های بدن اکسیژن کافی دریافت نمی کنند ، سلول ها دچار گرسنگی هوایی شده و بدن با کمبود اکسیژن مواجه می شود. درصورت ادامه این روند آسیب زا، فرد احساس سرگیجه و سبکی سر کرده و گاها بی هوش می‌شود.
کسی که اختلال حمله وحشت زدگی دارد، بخاطر ترس از حمله و از دست دادن کنترل در آن شرایط، از محیط امن خود خارج نمی شود یا دائما به دنبال محیط مطمئنی می باشد که در زمان وقوع حمله به آنجا فرار کند و یا حتی فعالیت های روزانه خودش را محدود می‌کند.به همین دلیل ممکن است فرصت های اجتماعی بسیاری را از دست بدهند.
پیشنهاد مطالعه: اختلالات اضطرابی
دلایل حمله وحشت زدگی
دلیل حمله پانیک به طور واضح مشخص نیست اما دیدگاه های متفاوتی درباره ی علت های بروز آن وجود دارد.
در واقع هیچ گونه هشداری برای بروز این حمله وجود ندارد. اما اگر شرایط و موقعیت های استرس‌زا مداوم باشند، می‌توانند باعث بروز حمله پانیک شوند. در واقع می‌توان گفت این حمله پاسخ طبیعی بدن به موقعیت‌های دشوار است.
بنابر این اتفاقات و تجربیات ناخوشایند و یا ژنتیک، می توانند از دلایل بروز حمله پانیک باشند.
حمله پانیک یا وحشت زدگی می‌تواند در اثر وجود اختلالات خلقی (مثل افسردگی)، اختلالات اضطرابیِ دیگر (مثل بازارهراسی)، استرس شدید و طولانی‌مدت، ابتلا به بیماری‌های فیزیولوژیکی مثل بیماری قلبی، تنفسی بروز پیدا کند.
شیوع وحشت زدگی در بین افرادی که سابقه خانوادگی حمله را دارند یا در گذشته یک اتفاق آسیب‌زا مثل آزار جسمی یا جنسی در دوران کودکی یا مرگ یکی از عزیزان را تجربه کرده‌اند، بیشتر است.
باید توجه داشت ، اشخاصی که دارای اختلال حمله وحشت زدگی هستند، اکثرا دارای مشکلات سلامت روان دیگری هم می باشند
حمله وحشت زدگی و حمله اضطرابی
حمله اضطرابی پاسخ به خطر و شرایط آسیب زای واقعی ست درحالی که اختلال حمله وحشت زدگی/پانیک نیازی به دلیل ندارند وبدون محرک خاصی می‌تواند در هر موقعیتی از زندگی فرد نمایان شود.
شدت حمله اضطرابی می تواند کم یا زیاد باشد در حالی که پانیک در تمامی حالات برای فرد شدید و وحشتناک سپری می شود.
همچنین حمله اضطرابی با گذر زمان شدید تر می‌شود اما پانیک در حدود چند دقیقه به اوج خود می رسد.
تاثیرات حمله اضطرابی پس از پایان حمله نیز باقی می ماند اما پانیک پس از پایان تا حمله بعد فروکش می‌کند.
حمله وحشت زدگی و بیماری آلکالوز تنفسی
برای تشخیص پانیک همچنین بهتر است به شباهت های حمله پانیک و بیمارى آلکالوز تنفسی پرداخت. آلکالوز تنفسی زمانى اتفاق می افتد که سطح اسیدیته ریه بیش از حد قلیایی باشد که این منجر به افزایش تعداد تنفس،درد و احساس سنگینى در قفسه سینه می شود. این علائم در پانیک و آلکالوز ریوی یکسان است با این تفاوت که پانیک بیشتر بعد روانی را شامل می شود در حالی که آلکالوز تنفسى مسئله ای پزشکی است.
پیشنهاد مطالعه: آشنایی با فوبیا های خاص
راهکار های موثر در خنثی کردن حمله وحشت زدگی
توجه به اعمال ارادی
نشانه هایی مثل تعریق و تپش قلب غیر ارادی هستند و توانایی کنترل آنها را ندارید. اما با تمرکز بر فرایندهای ارادی مثل تنفس می توان با تعدیل شدت حمله، به سمت آرامش و حالت نرمال برگشت. شما به دلیل حس ترس و وحشت ناگهانی ، در حالت جنگ و گریز (آماده باش) قرار می گیرید و دچار حمله پانیک شده و تعداد تنفستان افزایش می یابد. در حالی که شرایط جنگ و گریز واقعی نیست و با آگاهی از این واقعیت می‌توانید برانگیختگی را متعادل سازید.
نکات کنترل تنفس
مدت زمان تنفس: برای کنترل شرایط، بهتر است که بر روی زمان تنفستان متمرکز شوید، تا حجم اکسیژن متناسبی به ریه ها برسد. تنفس های با فاصله و عمیق به عبور از حالت وحشت زدگی کمک می کند. بهتر است که از راه بینی تنفس کرد زیرا حجم کربن دی اکسید وارد شده به دستگاه تنفسی افزایش می یابد. همچنین میزان نیتریک اسید را در ریه ها افزایش می دهد. دی اکسید کربن و نیتریک اسید هر دو موجب آزادسازی صحیح و بیشتر اکسیژن می شوند.
تنفس دیافراگمى: پرده دیافراگم به دلیل ارتباط با سیستم اعصاب پاراسمپاتیک (غیر ارادی) که در زمان استراحت و آرامش فعال است،می تواند احساس آرامش را به شما القا کند.
تنفس نرم و آرام: تنفس آرام و غیر منقطع ، بدن را به حالت توازن و آرامش نزدیک می کند. تناسب زمانی، بین دم و بازدم برای حفظ تعادل اکسیژن و دی اکسید کربن لازم است تا بتوانید از حالت برانگیخته به حالت نرمال برسید. بسته به فیزیولوژی، توانایی و سن، حدود ۴تا۶ ثانیه عمل دم انجام داده و بعد از چند ثانیه نگهداری، در ۴تا۶ ثانیه هوا را از ریه هایتان خارج کنید. بهتر است این تمرین در فضای باز صورت گیرد.
درمان حمله وحشت زدگی
درمانگر در روند درمان، با تغییر نحوه نگرش و واکنش ها به عوامل و شرایطی که باعث ایجاد ترس می‌شوند، به شما کمک می‌کند تا از شدت و دفعات حمله ها بکاهید و عملکرد زندگی روزمرتان را بهبود ببخشید. درمان ها ، بسته به شدت اختلال و توانایی هایتان ، شامل روان درمانی و دارو درمانی هستند. راه کار های ارائه شده توصیه هایی برای خنثی کردن و پیشگیری از حملات وحشت زدگی/پانیک است. بهتر است برای درمان از متخصص روانپزشک و روانشناس کمک بگیرید.